PREVENCIJA, DIJAGNOZA I TERAPIJA
Kao što često ponavljamo u ovom blogu, briga o zdravlju je od suštinskog značaja. Svom zdravlju možemo da doprinesemo pravilnim načinom života koji uključuje zdravu ishranu i redovnu fizičku aktivnost, ali i stalnim praćenjem fizičkog stanja, zahvaljujući periodičnim kontrolnim lekarskim pregledima. Visoko senzitivni dijagnostički testovi igraju suštinsku ulogu u tom smislu: oni se, u stvari, propisuju kako bi se istražio uzrok poremećaja, utvrdile određene patologije, ali i kako bi se proverilo kako deluje određena terapija. Dakle, hajde da zajedno otkrijemo koji su najčešći visoko senzitivni dijagnostički testovi, čemu služe i kako se sprovode.
fizkes/gettyimages.it
ŠTA SU VISOKO SENZITIVNI DIJAGNOSTIČKI TESTOVI?
Visoko specijalizovane dijagnostičke usluge se, uopšteno govoreći, definišu kao usluge koje zahtevaju specifične profesionalne figure ili visokotehnološke instrumente.
Međutim, možda ne znaju svi razlike između različitih vrsta testova, na primer, između kompjuterske tomografije, radiografije, ultrazvuka i magnetne rezonance. Šta razlikuje ove i druge vrste dijagnostičkih testova i koje su njihove osobenosti.
KOJI SU VISOKO SENZITIVNI DIJAGNOSTIČKI TESTOVI?
Od CT-a do PET skenera, evo najpoznatijih visoko specijalizovanih dijagnostičkih testova, za šta se koriste i kako se sprovode.
CT (kompjuterska tomografija)
Kompjuterizovana (aksijalna) tomografija (CT) – ili samo CT (kompjuterizovana tomografija) – je slikovna dijagnostička tehnika. Reč je o je radiološkom testu koji koristi rendgenske zrake (jonizujuće zračenje) za ispitivanje različitih delova organizma i koristan je u slučajevima kada se sumnja na prisustvo lezija, ishemije, krvarenja ili tumora, na primer. Može da bude indikovana metoda za otkrivanje tumora, za pregled koronarnih arterija, urinarnog trakta, ali i centralnog nervnog sistema i debelog creva (u ovom slučaju putem virtuelne kolonoskopije). Može da se koristi i u hitnim slučajevima nakon ishemije, hemoragije ili plućne embolije, da damo samo neke od primera.
Za obavljanje kompjuterske tomografije, osoba mora da legne na krevet koji se pomera horizontalno unutar gantry-ja (platforme prstenaste strukture) koja predstavlja izvor rendgenskih zraka. Pacijent mora da miruje i prati uputstva specijaliste tokom čitavog trajanja procedure. U određenim slučajevima može da se koristi kontrastno sredstvo za detaljniju vizualizaciju.
fizkes/gettyimages.it
Radiografija (rendgenski snimak – RX)
Radiografija – ili radiološki pregled – takođe uključuje upotrebu rendgenskih zraka, omogućavajući da se dobiju slike skeleta, ali i nekih organa. Može da se propiše, na primer, za dijagnostikovanje patologija kao što su artritis i artroza, proučavanje mogućih lezija pluća ili drugih problema sa plućima kao što su pleuritis i bronhopneumonija, ali i u predelu stomaka za proveru stanja kao što su moguće perforacije i kamenje, ili u stomatološkoj oblasti. Rendgensko snimanje može da se obavlja u različitim položajima u zavisnosti od slučaja i područja koje treba pregledati, a osim toga, važno je nositi odgovarajuću odeću i ukloniti sav nakit sa dela tela koji će biti podvrgnut rendgenskom snimanju.
Magnetna rezonanca
Magnetna rezonanca se razlikuje od kompjuterske tomografije i radiografije po tome što omogućava snimanje slika ljudskog tela pomoću magnetnih polja, bez rendgenskih zraka. Reč je o metodi koja omogućava pregledanje zglobova, skeleta i unutrašnjih organa: iz tog razloga može da se koristi za postavljanje dijagnoze raznih poremećaja, od ortopedskih i traumatoloških do neuroloških i neurohirurških, od kardiologije do urologije i onkologije, da damo samo neke od primera.
Da bi se obavio pregled, pacijent mora da legne na krevet koji klizi unutar aparata, a na kraju je otvoren tunel koji generiše magnetno polje. U ovom slučaju je takođe neophodno da osoba ostane mirna sve vreme, a ponekad može da bude potrebna upotreba kontrastnog sredstva.
Ultrazvuk
Ovo je dijagnostička metoda koja koristi ultrazvuk. Klizanjem ultrazvučne sonde preko kože pacijenta, u realnom vremenu mogu da se dobiju slike različitih delova tela, uključujući organe, krvne sudove, strukture tetiva, mišiće i žlezde. Međutim, ono što ne može da se ispita su strukture kostiju.
Ultrazvuk može da se koristi za različite potrebe, na primer za pregled organa unutar abdomena i karlice, ali i za proučavanje štitne žlezde i limfnih čvorova na vratu, mišićnog sistema, arterija i vena. Pre nego što se pristupi pregledu, na kožu pacijenta se nanosi poseban gel – u skladu sa površinom koja se posmatra – koji služi za poboljšanje prenosa zvučnih talasa. U određenim slučajevima, kao što se dešava sa transvaginalnim ultrazvukom, ultrazvuk se radi interno.
Kolor dopler ultrazvuk
Kolor dopler ultrazvuk je specifična vrsta ultrazvuka koji omogućava da se vide krvni sudovi i protok krvi u njima. Koristi se za ispitivanje ili praćenje vaskularnih problema, ali i za otkrivanje aterosklerotskih lezija, odnosno plakova koji blokiraju protok krvi. Zahvaljujući ovom testu, zapravo, moguće je utvrditi brzinu i pravac krvotoka, otkrivajući prisustvo raznih bolesti koje, čak i ako ne izazivaju određene simptome, vremenom mogu da postanu veoma ozbiljne ili čak fatalne.
gpointstudio/gettyimages.it
Mamografija
Mamografija je dijagnostička procedura koja koristi jonizujuće zračenje i igra veoma važnu ulogu u ranoj dijagnostici raka dojke. Omogućava identifikaciju čak i tumorskih lezija malih dimenzija i može da se indikuje nakon palpacije kvržice u dojci ili drugih indicija koje zaslužuju da se detaljnije ispitaju. Mamografija se koristi u programu skrininga koji je na raspolaganje stavio Nacionalni zdravstveni sistem, sa ciljem otkrivanja mogućeg tumora dok je još u početnoj fazi, a podrazumeva korišćenje radiološkog uređaja – mamografa – koji projektuje na dojku snop rendgenskih zraka.
Ženama ispod 40-45 godina se preporučuje ultrazvuk jer u ovoj starosnoj dobi gustina mlečne žlezde može da oteža čitanje nalaza mamografije.
Endoskopija
Endoskopija je metoda koja omogućava da se pregledaju unutrašnje strukture i organi. Instrument koji se koristi se zove „endoskop„, izgleda slično cevi i, uopšteno uzevši, unosi se u organizam kroz prirodni otvor, kao što su usta ili anus. Slike snimljene zahvaljujući svetlu i maloj video kameri postavljenoj na kraju endoskopa, odmah se prenose na ekran računara, tako da lekar može da ih vidi u realnom vremenu. Među najčešćim procedurama ove vrste su one koje spadaju u obim digestivne endoskopije – koje uključuju gastroskopiju i kolonoskopiju – korisne za dijagnostikovanje glavnih patologija koje utiču na probavni sistem, ali i za otkrivanje i prevenciju tumora koji mogu da pogode ovaj deo organizma.
PET skener
Termin PET – akronim za pozitronsku emisionu tomografiju (Positron Emission Tomography ) – označava dijagnostičku tehniku koja pripada nuklearnoj medicini, koja se koristi uglavnom u oblasti onkologije, ali i u drugim različitim oblastima medicine. Predstavlja vrstu scintigrafije, koja takođe pripada nuklearnoj medicini, a u onkologiji se koristi kako za dijagnostiku, tako i za praćenje efekata terapije.
PET je neinvazivna procedura koja se izvodi primenom radiofarmaka. Uopšteno govoreći, koristi se supstanca koja je normalno prisutna u organizmu, kao što je glukoza, koja se povezuje sa radioaktivnim molekulom (kako objašnjavaju stručnjaci, zračenje koje emituju ovi lekovi se eliminiše prilično brzo). Kada se nađe u cirkulaciji, lek ima sposobnost da se akumulira samo u ćelijama od interesa za ispitivanje, naglašavajući tako prisustvo eventualnih patologija. Način na koji se distribuira detektuje tomograf, uređaj koji se koristi prilikom ove vrste dijagnostičkog testa.
Dakle, kao što smo videli, postoji mnogo visoko senzitivih dijagnostičkih testova i svi oni imaju za cilj da omoguće postavljanje najtačnije moguće dijagnoze, koja će omogućiti razvoj odgovarajućeg i personalizovanog terapijskog plana. Jasno je da će lekar, u zavisnosti od slučaja, biti taj koji će propisati najprikladniju proceduru za pacijenta na osnovu faktora kao što su problem sa kojim se susreće, patologija koju treba istražiti, fizičko i zdravstveno stanje osobe (ova dva aspekta mogu da učine jednu metodu više ili manje pogodnom od ostalih).
Dobro je znati da je moguće ugovoriti polise DDOR Dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja koje obuhvataju i sistematski pregled u koji je moguće uključiti i ovu vrstu analiza.
IZVORI:
airc.it
materdomini.it
humanitas.it
issalute.it
auxologico.it
msdmanuals.com
Autorka članka: Mara D’Anđeli (Mara D’Angeli), 6. Oktobar 2023.